Staw kolanowy to najczęstszy obszar kontuzji u biegaczy. Trzy główne urazy to zespół przyparcia rzepkowo- udowego (PFPS,) zespól pasma biodrowo-piszczelowego(ITBFS) oraz tendinopatia rzepki (PT).
Zespół przyparcia rzepkowo-udowego (patellofemoral pain syndrome-PFPS) stanowi jedno z najczęstszych schorzeń układu mięśniowo –szkieletowego u aktywnych dorosłych. Dotyczy on 19-30% aktywnych kobiet i 13-25% aktywnych mężczyzn. Charakterystycznymi objawami są stopniowy początek dolegliwości bólowych głównie przedziału przednio przyśrodkowego stawu kolanowego. Objawy pojawiają się podczas obciążenia mięśnia czworogłowego ze zgiętym kolanem bądź w trakcie jego pracy ekscentrycznej. Dolegliwości bólowe w początkowym etapie choroby pojawiają się tylko w trakcie dużych obciążeń, po przebyciu długiego dystansu lub w trakcie zbiegania z góry. W przypadku nasilenia objawów przyparcia rzepkowo-udowego dolegliwości bólowe może wywoływać długotrwałe siedzenie ze zgiętym stawem kolanowym. Ból w stawie rzepkowo-udowym spowodowany jest przez nieprawidłowe ustawienie rzepki w bruździe międzykłkciowej. Czynnikami wpływającymi na to ustawienie są zaburzenia osi kończyny dolnej ze zwiększonym kątem Q, nadmierna mobilność rzepki, dysbalans pracy mięśniowej zginaczy i prostowników stawu kolanowego. Zaburzenia pracy mięśniowej opisuje się w literaturze za pomocą dwóch teorii, dotyczących stawu kolanowego i biodrowego. Koncepcja stawu kolanowego zakłada, że osłabienie mięśnia obszernego przyśrodkowego VMO jest główną przyczyną przyparcia rzepki. Osłabione VMO nie przeciwdziała siłom jakie generują struktury bocznej okolicy stawu kolanowego, pasmo biodrowo-piszczelowe, troczek boczny i mięsień obszerny boczny. Dysbalans pomiędzy strukturami bocznej i przyśrodkowej okolicy stawu kolanowego sprawia, że rzepka zostaje przyparta wywołując dolegliwości bólowe. Koncepcja stawu biodrowego zakłada, że zmniejszona siła odwodzicieli i rotatorów zewnętrznych powoduje ustawienie kończyny dolnej
w przywiedzeniu i rotacji wewnętrznej kości udowej. Ustawienie to przyczynia się do wzmożonego przyparcia rzepki w rejonie bruzdy międzykłykciowej. Nasilenie dolegliwości występuje w sytuacjach obciążenia kończyny w trakcie wykonywania głębokiego przysiadu czy w czasie biegania.
Zespół pasma biodrowo-piszczelowego (iliotibial band friction syndrome- ITBFS ) Zespół pasma biodrowo-piszczelowego charakteryzuje się bólem po stronie bocznej stawu kolanowego podczas obciążenia kończyny dolnej w trakcie ruchu zgięcia i wyprostu stawu. Przegląd piśmiennictwa w Sports Medicne opisuje ,że przeciążenia pasma biodrowo-piszczelowego występują od 5%-do 14% biegaczy i jest najczęstszą przyczyną dolegliwości bólowych bocznego przedziału stawu kolanowego w tej grupie sportowców. Wpływ na występowanie dolegliwości bólowych w obrębie ITBFS może mieć nadmierna kompresja dystalnej części pasma biodrowo piszczelowego w miejscu jego przyczepu do okostnej nad nadkłykciem bocznym kości udowej. Znajdują się tu liczne naczynia, wolne zakończenia nerwowe i prioprioreceptory, które pod wpływem ciągłej kompresji wywołują odpowiedz bólową. Autorzy uważają, że podstawową przyczyną występowania dolegliwości bólowych w obrębie ITBFS jest zapalenie brzusznej dystalnej części pasma powstałe w wyniku powtarzalnych ruchów przechodzenia pasma po nadkłykciu bocznym kości udowej w kierunku przednio-tylnym.
Tendinopatia ścięgna rzepki (Patella Tendon –PT) dotyczy głównie biegaczy oraz sportowców uprawiających dyscypliny związane ze skokami. Częściej występuję u mężczyzn niż u kobiet. Objawami tendinopatii jest ból w okolicy dolnego bieguna rzepki. Początek dolegliwości rozpoczyna się po przeciążeniu kończyny dolnej. W wyniku przeciążeń dochodzi do przebudowy ścięgna co powoduję pogrubienie jego przekroju i ma przyczyniać się do poprawy jego wytrzymałości. W przypadku sportowców u których dochodzi do ciągłych przeciążeń kończyn dolnych przebudowa ma zaburzony charakter. Następuję proces odkładania proteoglikanów co powoduje dalszą dezorganizację w przekroju ścięgna. Przewlekły stan zapalny ścięgna prowadzi do jego degradacji i może spowodować jego uraz w trakcie wzmożonej aktywności fizycznej. Czynnikami powodującymi przeciążenia w obrębie więzadła rzepki mogą być zaburzenia siły mięśniowej w obrębie prostowników i zginaczy stawu kolanowego i odwodzicieli stawu biodrowego. Patologia ścięgna więzadła rzepki u biegaczy powstaje na skutek niewłaściwego obciążenia treningowego. Amatorzy biegający 20-50 km tygodniowo, lub trenujący codziennie 5-8 dni zgłaszają większą częstotliwość występowania objawów z PT.
